2025-yil 14-fevraldan Mehnat kodeksi yangi tahrirda amal qiladi. O‘zgartirishlar 13.02.2025 yilda qabul qilingan O‘zbekiston Respublikasining O‘RQ-1030-sonli Qonuni bilan kiritildi. Texnik o‘zgartishlar bilan birga, muhim yangiliklar ham bor.
O‘zgartirishlar bo‘yicha Fanlar akademiyasi Fundamental kutubxonasida taqdimot bo‘lib o‘tdi.
Endi ish beruvchilar my.mehnat.uz orqali mehnat shartnomalarini elektron shaklda rasmiylashtirishi mumkin. Bu hujjatlashtirish jarayonini soddalashtiradi va qog‘ozbozlikni kamaytiradi. Biroq, YMMT IDAK Direksiyasi vakillari ma’lum qilishicha, hozircha mehnat shartnomalarini qog‘oz shaklida rasmiylashtirish va keyinchalik YMMTga kiritish amaliyoti bekor qilinmagan.
Endilikda ish beruvchilar ishga qabul qilishda pasport va mehnat daftarchasini talab qilishlari shart emas. Ishga kiruvchi shaxsning pasporti yoki ID-kartasi, mehnat daftarchasi haqidagi ma’lumotlar idoralararo integratsiya platformalari orqali axborot tizimlaridan so‘raladi.
Ish haqi saqlanmaydigan ta’til muddatini aniqlash tartibiga aniqlik kiritildi. Endilikda ish haqisiz ta’tilning umumiy davomiyligi o‘n ikki oylik davr ichida uch oydan oshmasligi kerak. Ilgari, Mehnat kodeksining 241-moddasiga muvofiq, ish haqi saqlanmaydigan ta’til muddati oxirgi berilgan ish haqisiz ta’til kunidan boshlab kalendar yil davomida uch oydan oshmasligi kerak edi.
Mehnat kodeksiga o‘rtacha ish haqi hisob-kitobi, intizomiy jazolar tartibi va o‘quv ta’tillari berish shartlariga oid muhim o‘zgartishlar kiritildi.
257-moddada o‘rtacha ish haqini hisoblash tartibiga aniqlik kiritildi. Endilikda o‘rtacha ish haqi xodimga to‘langan ish haqi daromadlarining so‘nggi 12 oylik davri uchun 1/12 qismi sifatida hisoblanadi, bu oyda o‘rtacha ish haqi saqlab qolinadigan davrdan oldingi 12 oyni qamrab oladi.
Endilikda ish beruvchilar intizomiy jazo qo‘llashdan oldin ishchidan yozma tushuntirish talab qilishi shart, hatto bu huquqbuzarlik xizmat tekshiruvi natijalariga asoslangan hollarda ham. Bu talab 313-moddaga kiritilgan.
O‘quv ta’tillarining minimal muddatlari uzaytirildi. 385-moddaga ko‘ra, ish haqi saqlangan holda beriladigan o‘quv ta’tillarining yangi minimal muddatlari belgilandi.
1-2 kurs talabalari uchun:
oliy ta’lim muassasalarida – ko‘pi bilan 12 kalendar kun;
o‘rta maxsus va kasb-hunar ta’limi muassasalarida – ko‘pi bilan 10 kalendar kun;
sirtqi ta’limda – ko‘pi bilan 30 kalendar kun.
3-kurs va undan yuqori kurs talabalari uchun:
oliy ta’lim muassasalarida – ko‘pi bilan 30 kalendar kun;
o‘rta maxsus va kasb-hunar ta’limi muassasalarida – ko‘pi bilan 20 kalendar kun;
sirtqi ta’limda – ko‘pi bilan 40 kalendar kun har yili.
O‘zgartishlar xodimlarning huquqlarini himoya qilish va mehnat sharoitlarini yaxshilashga qaratilgan. Kadrlar bo‘limi xodimlari yangi normalarni ish haqi hisoblash, intizomiy jazo qo‘llash va o‘quv ta’tillarini rasmiylashtirishda inobatga olishi lozim.